خواص عدس؛ مواد تشکیل دهنده و ویتامین ها

عدس منبع غنی پروتئین گیاهی است. دربین گیاهان فقط لوبیای سویا بیشتر از عدس پروتئین دارد. عدس از نظر طب قدیم ایران معتدل و خشک است و مانند دیگر گیاهان پوست و دانه آن دارای اثرات متضاد یکدیگر می باشد. یعنی پوست عدس گرم و خود عدس قابض است. بعبارت دیگر پوست آن ملین و مغز آن ضد اسهال می باشد.
عدس حاوی اسیدهای آمینه مختلف، ویتامین‌های گوناگون از جمله ویتامین B و مواد معدنی‌ همچون آهن، کلسیم و فسفر است.

مواد تشکیل دهنده و ویتامین ها در ۱۰۰ گرم عدس:

• انرژی ۳۵۳ کیلوکالری
• کربوهیدرات ها ۶۰ گرم
• قند ۲ گرم
• فیبر غذایی ۳/۱ گرم
• چربی ۱ گرم
• پروتئین ۲۶ گرم
• ویتامین ب۱ (تیامین) ۰/۸۷ میلی گرم
• ویتامین ب۲ (ریبوفلاوین) ۰/۲۱۱ میلی گرم
• ویتامین ب۳ (نیاسین) ۰/۵۴ میلی گرم
• ویتامین ب۵ (پانتوتنیک اسید) ۲/۱۲۰ میلی گرم
• ویتامین ب۶ (پیریدوکسین) ۰/۵۴ میلی گرم
• ویتامین ب۹ (فولات) ۴۷۹ میکرو گرم
• کلسیم ۵۶ میلی گرم
• آهن ۷/۵۴ میلی گرم
• منیزیم ۱۲۲ میلی گرم
• فسفر ۴۵۱ میلی گرم
• سدیم ۶ میلی گرم
• روی ۴/۷۸ میلی گرم
• آب ۱۰/۴ گرم
• فواید و خواص عدس

حفظ سلامت قلب

عدس خطر بیماری های قلبی را کاهش می‌دهد. خوردن غذاهایی با فیبر بالا از قبیل عدسها کمک به جلوگیری از بیماریهای قلبی می‌کند. نقش عدس در سلامتی قلب نه تنها به دلیل فیبرهای آن بلکه بعلت مقادیر قابل ملاحظه‌ای ازفولات (Folate) و منیزم آن است.
Folate به کاهش آمینو اسید هموسیستئین کمک می‌کند. هنگامی‌که Folate همانند ویتامین ۶ Bجمع می‌شود، هموسیستئین سریعاً به سیستین یامتیونین که هر دو اسید آمینه ،بی خطر هستند تبدیل می‌شود. هنگامی‌که ویتامینهای B وجود ندارند، مقدار هموسیستئین در جریان خون افزایش می‌یابد، که هموسیستئین به دیواره‌های سرخرگ آسیب می‌رساند که یکی از عوامل خطر ابتلا به بیماریهای قلبی است.
منیزم عدس مزایای دیگری برای قلب دارد. منیزم خود یک ضد رسوب کلسیم به شمار می‌آید. هنگامی‌ که مقدار منیزم به اندازه کافی است، سیاهرگها و سرخرگها به راحتی تنفس می‌کنند که باعث کاهش سختی رگ می‌شود و خون، اکسیژن و مواد غذایی در کل بدن جریان می‌یابد.
مطالعات نشان داده است که کمبود منیزم نه تنها باعث حمله قلبی بلکه به دنبال حمله قلبی، کمبود منیزم کافی باعث آزاد شدن رادیکال آزاد می‌شود که منجر به صدمه به قلب می‌شود.

تنظیم قند خون

فیبر قابل جذب در عدس علاوه بر تاثیرات مفید روی سیستم گوارشی و قلب، به تنظیم مقدار قندخون نیز کمک می‌کند. اگر شما مقاومت به انسولین، کاهش قندخون یا دیابت دارید، گیاهان بنشنی مثل عدس برای تنظیم قند خون مؤثر هستند که انرژی پایداری را باعث می‌شوند. بررسی غذاهایی با فیبر بالا و میزان قند خون نشان داده ‌است که این غذاها فواید چشمگیری دارند.

خون ساز

عدسها نه تنها باعث سوخت آهسته کربوهیدراتهای پیچیده می‌شوند، بلکه باعث افزایش انرژی با پر کردن ذخائر آهنی بدن شما می‌شوند. آهن عدس از نوع آهن گیاهی است و آهن‌های گیاهی به خوبی آهن‌های حیوانی جذب بدن نمی‌شوند! اما به هر حال اگر عدس را با مواد غذایی ای که ویتامین C و یا بتاکاروتن دارند (مثل گوجه‌فرنگی یا انواع مرکبات) مصرف کنید، جذب آهن آن به شدت بالا می‌رود.
بر خلاف پروتئین‌های حیوانی، عدس فاقد ویتامین B۱۲ است که در گوشت وجود دارد. بنابراین نمی‌توان تنها از این ماده غذایی استفاده کرد، زیرا گوشت دارای مواد مغذی‌ای است که در عدس یافت نمی‌شود.
عدس منبع طبیعی ویتامین B۶ نیز می‌باشد. این ویتامین که پیریدوکسین نیز نامیده می‌شود به تولید گلبول‌های قرمز کمک می‌کند و باعث می‌شود که آن‌ها اکسیژن بیشتر حمل کرده و به سلول‌ها برسانند. این ویتامین همچنین به عملکرد خوب سیستم ایمنی بدن کمک زیادی می‌کند.
عدس غذای مناسبی مخصوصاً برای خانمهایی است که در سنین باروری هستند. آهن سازنده اصلی هموگلوبین است که اکسیژن را از ششها به تمام سلولهای بدن انتقال می‌دهد و این همچنین قسمت کلیدی سیستمهای آنزیمی ‌برای ایجاد انرژی و متابولیسم است. و به یاد داشته باشید که اگر حامله هستید یا شیر می‌دهید، نیاز شما به آهن افزایش می‌یابد.

کاهش کلسترول و ضد یبوست

عدس منبع بسیار خوبی از فیبرهای کاهش دهنده کلسترول‌ است. عدسها مانند دیگر حبوبات، غنی از فیبرهای غذایی چه از نوع قابل جذب و چه از نوع غیر قابل جذب هستند. فیبرهای قابل جذب، یک ماده ژله مانندی در دستگاه گوارش ایجاد می‌کنند که سبب دفع صفرا (حاوی کلسترول) می‌گردد و آن را به خارج از بدن می‌برد.

سلامت روده ها

فیبر غیر قابل جذب عدس نیز نه تنها کمک به افزایش مقدار مدفوع و جلوگیری از یبوست می‌کند، بلکه کمک به جلوگیری از بیماری های گوارشی مانند سندرم روده‌ای تحریک پذیر و التهاب روده‌ای نیز می‌کند.
عدس علاوه بر فیبر و پروتئین، حاوی قندی به نام الیگوساکارویید است که باعث افزایش رشد میکروارگانیسم های مفید در روده می شود. با افزایش رشد میکرو ارگانیسم ها، احتمال ابتلا به بیماری های گوارشی و التهاب روده کاهش می یابد.

کاهش وزن با عدس

به طور کلی، در جوامع امروزی که بیشتر افراد با مشکلات چاقی و چربی خون دست و پنجه نرم می کنند، مصرف حبوبات در وعده های غذایی بسیار مفید است. عدس جزو گروه حبوبات محسوب می شود و به دلیل داشتن منبع غنی پروتئین، فیبر، کربوهیدرات های پیچیده و مواد مغذی با ارزش، بسیار مهم به حساب می آید.
عدس سرشار از پروتئین بوده ولی چاق کننده نیست. چربی ندارد و حاوی میزان قابل توجهی گلوسیدهای پیچیده می‌باشد که جلوی ریزه خواری بین وعده های غذایی را می‌گیرد. برای همین می توان عدس را غذای مناسبی برای کسانی که سعی دارند وزن خود را کاهش دهند، دانست.

سلامت استخوانها و پیشگیری از گرفتگی عضلات

منیزیم موجود در عدس برای رشد بافت استخوان‌ها و ساخت پروتئین، پیشگیری از گرفتگی عضلات، سلامت دندان‌ها و عملکرد سیستم ایمنی بدن لازم است. این ماده‌ی معدنی نقش مهمی در متابولیسم انرژی و انتقال واکنش‌های عصبی بر عهده دارد.
همچنین عدس منبع خوب پتاسیم نیز می‌باشد. پتاسیم در بدن ما وظیفه دارد که pH خون را تنظیم کند. پتاسیم همچنین باعث تحریک ترشح اسیدکلریدریک در معده می‌شود که به هضم غذا کمک می‌کند. علاوه بر این‌ها این ماده‌ی معدنی برای انقباض عضلات و هم چنین انتقال واکنش‌های عصبی لازم است.

فواید دیگر عدس

عدس زیاد کننده ترشحات شیر است و مادران شیرده حتما باید از آن استفاده کنند.
برای درمان زخم های دهان و گلو و دیفتری عدس را پخته و آب آنرا غرغره کنید.
برای تقویت معده و برطرف کردن گاز معده عدس پخته را با سرکه میل کنید.
عدس پخته با سرکه جهت استسقاع یا آماس مفید است. علایم بیماری آماس یا استسقاع عبارتند از: نفخ شکم، ورم بدون درد در تمامی بدن، تورم پلک‎ها و چشم و صورت، تغییر رنگ پوست و زردی چهره، تهوع و اسهال یا یبوست و خواب‎آلودگی.
عدس را می توان بعنوان مسهل هم مصرف کرد چون دارای لعاب زیادی است که در درمان ناراحتی های روده نیز موثر است.
عدس برای دفع سموم بسیار مناسب است زیرا پتاسیم موجود در آن باعث فعالیت زیاد کلیه می شود.
برای رفع جوش صورت، آرد عدس را با آب ترب مخلوط کرده روی جوش صورت بگذارید.
خوردن عدس باعث جلای پوست می‎شود.
برای از بین بردن ترک پاشنه پا و سرخی پوست آرد عدس را با سفیده تخم‎مرغ مخلوط نموده به صورت ضماد بمالید.
کسانی که خارش و کهیر دارند از عدس آب پز استفاده نمایند.
مضرات و موارد منع مصرف عدس
عدس دیر هضم است و تولید نفخ می کند.
عدس قابض است و جریان خون را در رگها آهسته می کند. البته می توان برای جلوگیری از این عوارض عدس را با روغن کنجد و یا روغن بادام و با سرکه خورد.
عدس بعلت داشتن میکروپروتئین برای افرادیکه ناراحتی کلیه دارند، زیانبخش است.
عدس کاهش‌دهنده میل جنسی است.
انتخاب، ذخیره سازی و پخت عدس
در هنگام خرید عدس بصورت عمده یا جزیی، مطمئن شوید که مواد رطوبت یا حشره ندارند و عدسها سالم‌اند و شکسته نیستند.
عدسهای کنسرو شده را می‌توان در سوپرمارکتها پیدا کرد. بر خلاف سبزیجات کنسرو شده، که بسیاری از ارزشهای غذایی خود را از دست می‌دهند، تفاوت زیادی در ارزش غذایی عدسهای کنسرو شده و عدسی که خود آن را می‌پزید وجود ندارد.
عدسها را در یک ظرف کاملاً کیپ و در جایی خشک، خنک و تاریک نگهداری کنید. در این صورت به مدت ۱۲ ماه قابل استفاده خواهند بود.
اگر عدسها را در زمانهای مختلف می‌خرید آنها را جدا از هم نگهداری کنید. چون ممکن است رطوبتهای متفاوتی داشته باشند و بنابراین مدت زمان پخت آنها با هم متفاوت است.
عدس پخته در ظرفی کاملاً بسته در فریزر به مدت ۳ روز تازه می‌ماند.
مساله‌ای که باید به آن توجه کرد این است که حبوبات به طور کلی نفاخ هستند و باید کاملا پخته شوند. بر خلاف سایر حبوبات که نفخ آنها با خیساندن تا حدی از بین می‌رود، نفخ عدس با خیساندن چندان از بین نمی‌رود و با این که نفخ آن کمتر از نخود و لوبیاست، اما به هر حال باید خیلی خوب بپزد تا کاملا هضم شود.
دانستنیهای بیشتر در مورد عدس
عدس Lentil با نام علمی Lens culinaris medic،گیاهی است یکساله که ارتفاع آن بیش از ۳۰ سانتیمتر نیست. برگهای آن دارای ۶ تا ۱۴ برگچه می باشد که در انتهای آن پیچک قرار دارد. گلهای عدس رنگ سفید و دارای رگه هایی به رنگ بنفش است. میوه آن غلاف کوچکی است و معمولا در هر غلاف ۱ تا ۳ عدس وجود دارد.
عدسها را بر اساس بزرگی و کوچکی آنها تقسیم بندی می‌کنند. عدسها معمولاً به رنگهای نارنجی، قرمز، زرد و یا سیاه می‌باشند. عدسهای گرد، بیضی یا قلبی شکل اندازه کوچک دارند. عدسهای سبز یا قهوه ای بعد از پخت شکل ظاهری آن از بین نمی‌رود در حالی که انواع دیگر نرم یا له می‌شوند. همچنین طعم آنها با یگدیگر کمی‌فرق می‌کند.
عدسها در مقایسه با دیگر حبوبات خشک، سریعتر و راحتتر پخته می‌شوند. آنها سریع طعمهای عالی را از دیگر غذاها و چاشنی‌ها به خود جذب می‌کنند و ارزش غذایی بالایی دارند و در تمام طول سال در دسترس هستند.