گیاهان دوستدار کبد را بشناسیم

کبد دومین عضو بزرگ در بدن انسان است و به اصطلاح نقش صافی را در بدن ایفا می کند. این بدان معناست که کبد فاکتورهای مضرر مواد غذایی را گرفته و آنها را به صورتی بدون ضرر وارد سیستم های دیگر بدن می کند. کبد به طور طبیعی ترمیم و پاکسازی می شود اما اگر فاکتورهای منفی وارد شده بیش از حد باشند، به سلامت آن آسیب می رساند.
وجود چربی در کبد هر انسانی طبیعی است اما اگر کبدی دارای 5 تا 10 درصد چربی باشد کبد چرب نامیده می شود.
کبد چرب باعث ایجاد یک موقعیت مخرب در بدن می شود و بدتر اینکه هیچ علامت هشدار دهنده ای ندارد.
چیزی بالغ بر 40 درصد ایرانیان مبتلا به کبد چرب هستند است و این هشدار بزرگی برای مردم ایران محسوب می شود.

علل ایجاد کبد چرب چیست؟
عادات و رفتارهای غلط بسیاری ایجاد کننده این بیماری هستند که بارزترین و مهم ترین آنها مصرف الکل و مشروبات الکلی، مصرف مواد غذایی چرب، اضافه وزن، نداشتن فعالیت بدنی سالم و تحرک مفید، سوء تغذیه، فشار خون بالا، بارداری، مصرف داروهایی همچون آسپرین و تتراسایکلین هستند.
مصرف زياد انرژی باعث خواهد شد كبد نتواند سوخت و ساز طبيعی را انجام دهد و در نتيجه انرژي اضافي به صورت چربي در كبد ذخيره شود. مصرف بی اندازه غذاهای چرب و گنجاندن انواع فست فودها و غذاهای آماده در برنامه و رژیم اعضای خانواده این روز ها به عنوان یکی از شایع ترین دلایل ابتلا به بیماری کبد چرب گزارش شده که ابتلا به آن در میان افراد کم تحرک و چاق در مقایسه با دیگر مردم بیشتر است.
کبد چرب پس از درگیر کردن کبد با علایمی مانند ضعف، خستگی و احساس سنگینی و فشار در ناحیه فوقانی و راست شکم بروز می کند. خوشبختانه برای پیشگیری و درمان این بیماری، شیوه های طبیعی و داروهای گیاهی زیادی  وجود دارد که در اینجا به معرفی مهمترین آن می پردازیم:

زرشک
زرشک دوست کبد است و برای برطرف کردن بیماری های کبدی توصیه می شود، صفرابر است و کبد را پاک می کند. ولی به خاطر طبع سردی در کبد ایجاد می کند مصرف طولانی مدت آن می تواند مضر باشد. برای تهیه آب زرشک طبیعی می توانید 250 گرم زرشک سیاه را پس از شستشو با 6 تا 8 لیوان آب خیس کرده و پس از 24 ساعت آن را داخل مخلوط کن بریزید. مخلوط حاصل را پس از صاف کردن در یخچال نگه دارید.

کنگر فرنگی یا آرتیشو
این گیاه قدرت بازسازی سلول های کبدی را افزایش می دهد و از تجمع چربی در سلولهای کبدی جلوگیری می کند. ترکیبات این گیاه اثرات زیان بخش بعضی از مواد شیمیایی روی کبد را جبران نموده و ترشحات صفرا را افزایش می دهند. عصاره آرتیشو ، در درمان کم کاری اعمال کبدی و کیسه صفرا و همچنین عوارض ناشی از آن مانند احساس پربودن معده، کاهش اشتها، تهوع  و دردهای شکمی اثرات مفیدی دارد. دفع سنگ های کیسه صفرا از دیگر مزایای آرتیشو است.
کنگر فرنگی را می توان در سالاد و یا بصورت دم نوش استفاده کرد، این گیاه به صورت کپسول و تنتور نیز در بازار یافت می‌شود.

قاصدک
اين گياه از قديم الايام براي درمان بيماري هاي كبدي بكار مي رفته است. ریشه و اندام‌های هوایی گل قاصدک تأثیری دارد که باعث افزایش ترشح صفرا می‌شود. قاصدک مقوی کبد، پاک‌کننده کیسه صفرا از سنگ و هضم‌کننده غذاست. می توانید از دم کرده این گیاه روزانه 2 تا 3 لیوان میل کنید.

کاسنی
کاسنی گیاهی است صفرآور و محافظ کبد. عرق کاسنی نقش به سزایی در تولید سلول های کبدی ایفا می کند، سرشار از ویتامین سی بوده و تمام بیماری های مزمن کبدی را برطرف می¬کند. این گیاه زردی پوست را بهبود می بخشد.
هرچه این عرق تلخ تر باشد فواید عرق کاسنی بیشتر است و در التیام امراض کبدی موثرتر است. برگ کاسنی را می توان بصورت دم کرده نیز استفاده کرد.

شاتره
اگر کبدتان تنبل است و بی اشتهایی به شما غلبه کرده، پیشنهاد می کنیم که شاتره را بصورت عرق و یا دم کرده قبل از غذا بنوشید. شاتره طبع سردی دارد و در طب سنتی برای درمان مشکلات کبدی، صفراوی و پوستی مورد استفاده قرار می گیرد.
 برای آن که از خواص درمانی شاتره بیشترین منفعت را ببرید، بهتر است آن را گرم بنوشید. عرق شاتره در مقایسه با دم‌کرده آن خواص درمانی کمتری دارد، اما به دلیل دسترسی آسان‌تر، مصرفش را توصیه می‌کنیم. برای افزایش تاثیرات درمانی عرق شاتره بهتر است آن را همراه عرق کاسنی بخورید. نصفِ لیوان عرق کاسنی و نصف لیوان عرق شاتره را به همراه چند قاشق عرق نعنا و گلاب باهم مخلوط کنید. برای شیرین کردن و خوشرنگ شدن این نوشیدنی سنتی از ترکیب زعفران و عسل و یا شکر استفاده کنید.

خار مریم
هزاران سال است که گیاه خارمریم برای رفع مشکلات کبدی استفاده می‌شود و ثابت کرده است که در درمان کبد بسیار مؤثر است. این گیاه یکی از بهترین آنتی‌اکسیدان‌ها برای سم زدایی از کبد است. همچنین به استحکام دیواره سلول‌های کبد، کمک می‌کند و سبب ترمیم سریعتر بافت آسیب دیده کبدی می‌شود.  این گیاه صد در صد کبدی، بصورت کپسول و قرص در بازار موجود است که با توجه به در نظر گرفته شدن میزان استاندارد، توصیه می شود از این کپسول های آماده استفاده کنید.
اگر با مشکلات و ناراحتی کبد دست به گریبان هستید یا اگر الکل زیاد مصرف می کنید (یا در گذشته زیاد مصرف می کردید) پزشک معالج شما حتماً مصرف خار مریم را توصیه خواهد کرد.

جنتیانا
جنتیانا نیز از دسته گیاهان دارویی است که یکی از خواص آن بهبود عملکرد کبد است. این تقویت کننده تلخ، به هضم غذا کمک می کند و ضد هپاتیت کبدی است. اندام دارویی این گیاه ریشه و ریزوم آن است که بصورت جوشانده می تواند مورد استفاده قرار گیرد، همچنین که شکل دارویی آن بصورت قرص در داروخانه ها یافت می شود.

زنجبیل
به اعتقاد برخی از درمانگران طبیعی، نوشیدن دمنوش زنجبیل نیز در کنترل بیماری های کبد به ویژه کبد چرب موثر است. نوشیدن این دمنوش می تواند به کاهش جذب چربی در اطراف کبد کمک کرده و مانع از ابتلای افراد مستعد به این بیماری شود. مصرف دمنوش زنجبیل یا ماست کم چرب حاوی زنجبیل به ویژه در وعده هایی که غذای چرب خورده اید بسیار اهمیت دارد.

هل
هل از آن دسته ادویه های معطری است که برای اختلالات کبدی می تواند مورد استفاده قرار گیرد. اثرسم زدایی ماده موثره موجود در هل باعث متابولیزه کردن مواد در کبد شده و این ماده موجب دفع زودتر سم از بدن می شود.

زردچوبه
زردچوبه جزو گیاهانی است که اغلب بخاطر عطر و رنگش، در غذاهای ایرانی به وفور مورد استفاده قرار می-گیرد. بهتر است بدانید که در کنار خواص بی شماری که این ادویه به همراه دارد، عامل اصلی درمان صفرا و ناراحتی های کبدی است. زردچوبه براى دفع کیسه صفرا و سنگ هاى صفراوى داروى ارزنده اى محسوب می شود.

نعنا
نعنا باعث ترشح را و تحریک عملکرد کبد شده و به این ترتیب باعث تمیز شدن آن می‌شود. برای تهیه  دم نوش نعنا، 150 میلی لیتر آب جوش را روی 1 تا 2 قاشق نعنای تازه یا خشک ریخته و 10 دقیقه بجوشانید. محلول را صاف کرده و روزانه 1 تا 3 فنجان از این دم نوش میل کنید.

رزماری یا اکلیل کوهی
رزماری حاوی ترکیباتی به نام «کولین» است که چربی‌های کبد را کنترل می‌کند و برای دستگاه گوارش بسیار مفید است.  رزماری به دفع صفرا نیز کمک می‌کند. خواص رزماری در برگ‌ها و سرگل‌های آن تجمع دارد. راحت‌ترین روش‌ استفاده از رزماری، جوشانده آن است. برای این کار یک قاشق چای‌خوری رزماری را با یک لیوان آب جوش به مدت 10 دقیقه دم کنید. روزانه می‌توانید 2 تا 3 فنجان از این دم نوش میل کنید.