دمنوش کلمه ایست که حتما یکبار آن را شنیده اید. شاید شنیده اید که دمنوش را با صبحانه بخوریم بهتر است یا بهتر است آن را در زمانهای خاص دیگری میل نمود، و در مجموع دمنوش واژه یا ماده‌ای جدیدی در دنیای انسان نیست اما این روزها بیشتر از هر زمان دیگر از گوشه و کنار دنیا مخصوصا در دنیای وب به گوش یا چشممان میخورد.
در این صفحه از کاهوالتی که دائما با اضافه شدن هر طرز تهیه دمنوشی بروز رسانی میشود میتوانید به صورت خلاصه با طرز تهیه دمنوش های دنیا و خواصی که هرکدام از این نوشیدنی های گاها پر انرژی و گاها حتی پر از خواص درمانی بیشتر آشنا شویم.
فهرست مطالب
دمنوش
قبل از اینکه بخواهیم به طرز تهیه و انواع مختلف و طرز تهیه دمنوش ها بپردازیم به معنی لقوی واژه ” دمنوش ” می پردازیم، به طور کلی واژه به نوعی نوشیدنی گفته میشود که از ریشه، ساقه، گل، میوه ، برگ و یا پوست گیاهان تهیه شود، و مرسوم ترین راه تهیه آن عصاره گیری توسط حرارت و آب است.
دمنوشها از زمان پدیدرا شدن انسانها بر روی زمین وجود داشته‌اند و همواره انسان برای هدف‌های گوناگون از گیاهان اطراف محیط زیست خود بهره میبرده است.
قدمت دمنوش در ایران نیز بسیار طولانی است تا جایی که بزرگترین اطباء ایران از جمله ابو علی سینا که حکیمی قدرتمند بود از گیاهان برای بهبود بیماران خود استفاده می‌کرده است.
امروزه نیز در دنیا و در کشور ما ایران از دمنوش برای اهداف مختلف از جمله درمان، استفاده شایانی میشود. قابل ذکراست که استفاده از دمنوش با اینکه منشاء گیاهی دارد ، بدون اطلاعات کافی و یا بیش از حد موجب بروز مشکلاتی خواهد شد.
دمنوشها میتوانند صرفا شامل یک نوع گیاه داروئی باشند که برای درمان و یا تاثیر بر قسمت خاصی از بدن مفید هستند و یا ترکیبی از چندین گیاه، برای تاثیر بیشتر باشند.
برای مثال گیاه گل گاوزبان یک گیاه آرامبخش است و میتوان از آن به تنهایی استفاده کرد اما برای اینکه تاثیر آن بیشتر شود، میتوان گیاه سنبل طیب و زیرفون را نیز به آن اضافه کرد.
برای تهیه دمنوش، معمولا از آب جوش و گیاه مورد نظر استفاده میشود به طوری که گیاه تازه یا خشک را داخل مقادیری آب جوش ریخته و چند دقیقه صبر میکنند اما برای تهیه جوشانده باید گیاه مورد نظر با آب به صورت همزمان بجوشند.
در اینصورت تاثیر جوشانده بیشتر از دمنوش خواهد بود چون جوشانده غلیظتر از دمنوش خواهد شد اما تمامی گیاهان را نمی‌توان به صورت جوشانده تهیه نمود چون ممکن است در اثر جوشیدن ترکیبات داخلی گیاه تغییر یابد.
از معروفترین دمنوشها میتوان به دمنوش زعفران، دمنوش زنجبیل، دمنوش دارچین، دمنوش بابونه ، دمنوش رازیانه و… اشاره کرد.
البته همانطور که اشاره کردیم در ادامه این مقاله به تفضیل هر یک را بررسی خواهیم نمود.
دمنوش در دوران بارداری و شیردهی
در دوران بارداری و شیردهی، استفاده از دمنوشهای گیاهی توصیه نمی‌شود اما اگر در این دوران تمایل به مصرف دمنوش دارید ابتدا با پزشک متخصص خود مشورت نمائید و هرگز به صورت خود جوش به مصرف دارو و یا دمنوش در این دوران نپردازید.
دمنوش گیاهی چیست؟
دمنوشهای گیاهی با عنوان “چای” یا “Tea” نیز شناخته میشوند. با این حال، این دمنوشها واقعا از چای تهیه نمیشوند. فرانسویها از کلمه Tisane استفاده میکنند که کمی دقیقتر از واژه”چای” است.
دمنوش گیاهی حاصل قرار گرفتن و دم کشیدن برگ، دانه، ریشه یا پوسته گیاهان در آب داغ است و عصارهگیری از آنها به این شکل رخ میدهد. ما با نوشیدن یک دمنوش گیاهی که به خوبی دم کشیده است، همه فواید آن گیاه (یا گیاهان) را دریافت میکنیم.
مهمتر این که دمنوشهای گیاهی این فواید را به شکلی ارائه میدهند که هضم و جذب آنها برای بدن بسیار آسان است.
فواید دمنوش گیاهی
“ماریان بیکن” (Marianne Beacon)، گیاهشناسی است که در “الدربری هربالز” (Elderberry Herbals) پیتربورو انتاریو کانادا فعالیت میکند. او میگوید:
“ما به روشهای زیادی میتوانیم از یک دمنوش ارگانیک بیش از قرصهای ویتامین فایده به بدن خود برسانیم. با این کار، مزایای هیدراتاسیون (جبران کمبود آب بدن) را نیز خواهیم داشت.
این کار دارای عنصر اجتماعی نیز هست: نوشیدن چای و دمنوش از جمله کارهایی است که میتوانید به همراه دیگران انجام دهید. علاوه بر این، همزمان با نوشیدن دمنوشهای گیاهی، از عطر و طعم آنها نیز لذت میبرید و آرام میشوید، در حالی که این مسئله در مورد قرصها وجود ندارد.”
“مارسیا دیکسون” (Marcia Dixon)، گیاهشناس تورنتویی معتقد است برای دم کردن دمنوشهای گیاهی باید از ظروف لعابدار استفاده کرد.
به اعتقاد او، این کار باعث میشود عناصر مفید و ضروری گیاه حفظ شوند. در غیر این صورت، دمنوش شما اگرچه ممکن است خوش عطر و طعم باشد، اما خواص دارویی خود را حفظ نکرده است.
نحوه انتخاب دمنوش گیاهی
هنگامی که صحبت از انتخاب دمنوش گیاهی میشود، هر دوی این گیاهشناسان معتقدند که پیدا کردن محصولی که از گیاهان با کیفیت تهیه شده است، بسیار اهمیت دارد.
شاید میخواهید به خاطر بهره گرفتن از فواید دارویی گیاهان، دمنوش بنوشید. در این صورت، قطعاً باید از محصولاتی استفاده کنید که بدون مواد افزودنی نظیر طعمدهندهها یا مواد نگهدارنده باشند. همچنین، برای این که مطمئن شوید از همه فواید آن دمنوش گیاهی بهره خواهید برد، باید به اندازه کافی برای عصارهگیری گیاه صبر کنید. عصارهگیری خواص درمانی گیاهان در بسیاری از موارد به زمانی بین 10 تا 15 دقیقه نیاز دارد.
“مارسیا دیکسون” میگوید:
“هر زمانی که چیزی میخورید، مواد مورد نیاز بدن برای ساختن بافتها و هورمونها را فراهم میکنید. اگر هر روز دمنوش گیاهی بنوشید، میتوانید متوجه تغییرات قابل توجهی در روحیه و رفتار، پوست، میزان انرژی و شادابی خود شوید.”
در جهان دمنوشهای گیاهی شگفتانگیز بسیار زیادی برای نوشیدن وجود دارد. در این مطلب به معرفی 7 دمنوش گیاهی بسیار مفید میپردازیم.
دمنوش نعنا
“کالین هوسکا” (Colin Huska)، یکی از پزشکان ناتوروپات (طبیعی درمانگر) “هالیفاکس” (Halifax) است. این پزشک نوشیدن چای نعنا را برای تسکین علائم نفخ شکم و گاز معده و همچنین رفع اسپاسمهای عضلات توصیه میکند.
علاوه بر این، نوشیدن این دمنوش گیاهی برای رفع حالت تهوع (بدون عمل استفراغ) و گرم کردن و عرق کردن بدن مفید است.
با این حال، “مارسیا دیکسون” معتقد است که اگر دچار مشکل سوءهاضمه یا سوزش سر معده هستید، به طور کلی باید از مصرف نعنا خودداری کنید.
چای نعنا را میتوانید با استفاده از برگهای تازه نعنا تهیه کنید. گیاه نعنا یکی از گیاهانی است که به سادگی میتوانید خودتان آن را پرورش دهید.
بیشتر بخوانید : طرز تهیه دمنوش نعناع (خواص درمانی نعناع)
چای زنجبیل
زنجبیل نیز یکی دیگر از گیاهان کمککننده به دستگاه گوارش است. این گیاه میتواند برای غلبه بر حالت تهوع، استفراغ یا ناراحتی معده استفاده شود.
طرز تهیه دمنوش زنجبیل و خواص آن
برای تهیه چای زنجبیل باید تکههایی از ریشه زنجبیل تازه را به مدت 10 تا 15 دقیقه بجوشانید. میتوانید از مزایای این نوشیدنی در مواقع ابتلا به سرماخوردگی نیز بهره ببرید.
برای این که مقاومت بدن در برابر میکروبها بالا برود، بهتر است مقداری آب لیمو و عسل طبیعی به چای زنجبیل اضافه کنید. “ماریان بیکن” نیز پیشنهاد میکند که برای جلوگیری از سرماخوردگی، چای زنجبیل را از پودر زنجبیل تهیه کنید.
چای بابونه
چای بابونه یک دمنوش مسکن و آرامبخش گیاهی است. این نوشیدنی میتواند در رفع مشکل بیخوابی تاثیر زیادی داشته باشد. علاوه بر این، نوشیدن این دمنوش بعد از غذا به هضم آن کمک میکند.
“کالین هوسکا” نوشیدن چای بابونه را در مواقع ابتلا به سرفه و برونشیت در هنگام سرماخوردگی یا تب توصیه میکند. همچنین، استفاده از آن به شکل غرغره کردن به عنوان دهانشویه برای التیام بخشیدن به التهاب دهان نیز مفید است.
هنگام دم کردن بابونه حتما زمان کافی را برای عصارهگیری تمامی خواص دارویی آن در نظر بگیرید.
چای رویبوس
گیاه رویبوس (Rooibos) سرشار از ویتامین C و سایر مواد معدنی مفید برای سلامتی است. چای رویبوس طرز تهیه بسیار آسانی دارد. گیاه رویبوس بیشتر در افریقای جنوبی پرورش داده میشود.
پرورش این گیاه به دلیل خاصیت آنتیاکسیدانی که دارد، مورد حمایت قرار گرفته است. این خاصیت میتواند به جلوگیری از بیماری و علائم پیری کمک قابل توجهی کند.
علاوه بر این، آزمایشها نشان داده است که این گیاه در بهبود مشکلات شایع پوستی نظیر اگزما نیز کمک قابل توجهی میرساند.
چای بادرنجبویه
بادرنجبویه (Lemon balm) نیز یکی دیگر از گیاهانی است که به آسانی میتوان آن را پرورش داد. این گیاه برای بالا بردن روحیه و تاثیر مثبت بر روح و روان بسیار مفید است. “مارسیا دیکسون” میگوید:
“چای بادرنجبویه برای بهبود افسردگیهای زمستانی (ناشی از کمتر قرار گرفتن در معرض آفتاب و کمبود ویتامین D) مناسب است. همچنین، این نوشیدنی میتواند به بهبود قدرت تمرکز كمك كند.”
همچنین، با این گیاه میتوان یک یخ چای (آیس تی) تازه را تهیه کرد. میتوانید این یخ چای را با طعمدهندههای گیاهی نظیر لیمو یا شربت افرا خوشطعمتر کنید.
دمنوش خار مریم و قاصدک
هنگامی که خار مریم (Milk thistle) و قاصدک (Dandelion) را به صورت دمنوش سرو میکنید، آنها به آرامی عمل پاکسازی و سمزدایی کبد را انجام میدهند. “کالین هوسکا” میگوید:
“این گیاهان به کبد کمک میکنند تا خود را بازسازی کند و ظرفیت و کارایی خود را بالاتر ببرد. همچنین، این دو گیاه میتوانند به تولید صفرا کمک کنند. خود صفرا نیز تسهیلکننده روند هضم غذا در دستگاه گوارش است.”
چای میوه گل رز یا رز هیپ
رز هیپ (Rosehip) نام میوه گل رز است. این میوه یکی از بهترین منابع گیاهی ویتامین C به شمار میرود.
ویتامین C نیز برای سیستم ایمنی بدن، سلامت پوست و بافت بدن و همچنین عملکرد غدد فوق کلیه یا آدرنال اهمیت بسیار زیادی دارد. دفعه بعدی که به ارتقای سلامت خود میاندیشید، به سراغ چای میوه گل رز بروید!